5 juni t/m 20 september

Stedelijk Museum Kampen en Voormalige Synagoge

 

In 1945 wordt Nederland bevrijd en volgt er een periode waarin de heroverde vrijheid ten volle wordt benut om nieuwe rechten te verwerven voor een socialere en rechtvaardiger samenleving. Na een periode van opbouw en toenemende welvaart ontstaat halverwege de 20ste eeuw de jongerencultuur als tegenbeweging. Met lange haren en korte rokjes zetten zij zich af tegen hun ouders en de generaties vóór hen. Opzien baren, shockeren; het is onderdeel van hun identiteitsvorming.

 

Nozems, hippies en provo’s gaan regelmatig de straat op om te demonstreren tegen de gevestigde orde met normen en waarden, die niet meer aansluiten op de veranderende samenleving. Protesten tegen maatschappelijke misstanden, zoals destijds de oorlog in Vietnam, de milieuverontreiniging, kernenergie, atoombewapening, vrouwenonderdrukking, woningnood en schending van mensenrechten zijn regelmatig te zien op straat.

 

Ook in Kampen is dat niet anders. Voorbeelden zijn de protesten tegen het plan uit 1969 om bij Kampereiland een kerncentrale te realiseren en acties om de Zwartendijk als waardevol landschap te behouden.

 

Tegenwoordig zijn er vele subculturen met elk eigen uiterlijke kenmerken en sociale betekenis.

De grenzen van de vrijheid worden regelmatig gezocht en soms overschreden om de eigen idealen te verwezenlijken.

Met deze tentoonstelling vieren we 75 jaar vrij zijn om je vrij te uiten: ‘Ammehoela! Ik doe het anders!’

 

In het Stedelijk Museum Kampen aan de Oudestraat wordt dit geïllustreerd middels affiches, kunst, objecten, protestmiddelen en muziek uit de afgelopen 75 jaar en door fotografie van Ed van der Elsken en van Ari Versluis & Ellie Uyttenbroek. In de Voormalige Synagoge wordt een film van Ed van der Elsken getoond samen met het hedendaagse werk van Jochem Rotteveel.

 

Ed van der Elsken

 

 

Ed van der Elsken (Amsterdam, 1925-1990) is één van de grootste Nederlandse fotografen en documentaire filmers van de 20ste eeuw en onmiskenbaar dé fotograaf van de jongerencultuur.

 

In 1956 wordt Van der Elsken in één klap internationaal bekend met zijn fotoboek ‘Een liefdesgeschiedenis in Saint- Germain-des-Prés’, dat nog altijd geldt als een van de belangrijkste boeken van de Nederlandse fotografie. Daarin volgt hij een groep naoorlogse jonge mensen die in de Parijse wijk Saint-Germain-des-Prés op straat rondhangt.

 

In 1955 raakt Ed bevriend met journalist Jan Vrijman. Samen maken ze roemruchte reportages over de opkomende jongerencultuur. Veel jongeren voelen geen binding met de bekrompen cultuur van de jaren '50 en '60 van de vorige eeuw. Ze hangen op straat, dansen op rock-‘n-roll en kijken naar Amerikaanse films.

 

Als cameraman – zoals hij zichzelf noemde - was Van der Elsken een opvallende persoonlijkheid, die zijn modellen met zijn camera verleidde tot een pose of een uitdagende blik.

Met zijn recht-voor-zijn-raap aanspreken van mensen in plat Amsterdams legt hij makkelijk contact. De interactie die vervolgens ontstaat is een weerspiegeling van zijn eigen extraverte houding.

De beelden zijn vaak ‘in your face’.

Hij is altijd op zoek naar het spontane moment, ontwapenend en met humor.

 

Zijn foto’s en reportages zijn legendarisch door het kortstondige moment van intimiteit dat hij weet vast te leggen. Zijn levenslust en liefde voor alle aspecten van een mensenleven maken dat zijn werk jong en oud aanspreekt.

 

Tijdens deze tentoonstelling tonen we de film ‘Een fotograaf filmt Amsterdam’ en de diaserie ‘Amsterdam!’.

 

Jochem Rotteveel

 

Jochem Rotteveel (Den Haag, 1976) schildert met plakplastic en rollen tape, ongebruikelijk materiaal dat direct associaties oproept met straatcultuur en graffiti. Rotteveel ontdekt het materiaal tape tijdens zijn academietijd. Het is uitstekend geschikt om lijnen te zetten en teksten te maken, maar het smaakt naar meer.

Verwant aan de kunststroming ‘Hard Edge’ (1955- ca. 1969), een vorm van abstracte schilderkunst waarin het accent wordt gelegd op de wisselwerking van intensieve grote kleurvlakken, zoekt Rotteveel zijn eigentijdse weg.

 

Hij combineert transparante folies en plaatmateriaal met dekkende folie en tape en weet zo subtiele schakeringen te maken en diepte weer te geven. Dat is knap, want je kunt niet even mengen om precies de gewenste kleur te maken.

Rotteveel houdt van het experiment en vindt de beperkingen juist inspirerend.

Hij maakt gebruik van plooien, bobbels en vouwen in de folie om structuren te maken in het gladde oppervlak. Het is een tegendraads gebruik van het folie, dat gewoonlijk alleen glad en strak wordt toegepast.

 

Speciaal voor deze expositie maakte hij werk op locatie in de Voormalige Synagoge. De tijdelijkheid van het werk vindt Rotteveel juist mooi. Het intensiveert het moment en verhoogt daardoor de creativiteit. ‘Er is een startpunt waarna alles mag’. Het werken vanuit de spontaniteit van het moment en de vrijheid grenzen te onderzoeken heeft Rotteveel gemeen met fotograaf Ed van der Elsken. Beiden buigen de regels van de kunst om en brengen de straatcultuur naar een hoger plan.

 

EXACTITUDES

 

 

Fotograaf Ari Versluis en stylist Ellie Uyttenbroek werken sinds midden jaren 90 samen. Geïnspireerd door een gedeelde interesse in de opvallende dresscodes van verschillende sociale groepen, hebben ze de afgelopen 25 jaar systematisch verschillende identiteiten gedocumenteerd. Lange tijd observeren ze het straatbeeld, op zoek naar vergelijkbare patronen in kledingstijl, houding en haardracht.

 

Versluis en Uyttenbroek nodigen hun ‘modellen’ uit in de studio en maken portretten tegen een witte achtergrond. Deze voegen zij samen in een grid van twaalf vierkante foto’s. Zij noemen hun series ‘Exactitudes’: een samentrekking van exact en attitude.

 

Door hun onderwerpen in een identiek kader vast te leggen, met vergelijkbare houdingen en een strikt nageleefde dresscode, ontstaat er een bijna wetenschappelijk, antropologisch verslag van de pogingen van mensen om zich te onderscheiden van anderen, door juist een groepsidentiteit aan te nemen.

Deze ogenschijnlijke tegenstelling tussen individualiteit en uniformiteit laat het individu verdwijnen en legt een subcultuur of collectief bloot. Blijkbaar zijn we helemaal niet zo individueel en uniek als we zelf denken.