Oude Raadhuis

‘hierop is hie verwesen ter doet gesleept, geraedbraket ende op Sceveningen op een rat gesat’

[hierop is hij ter dood veroordeeld, naar de executieplaats gesleept, geradbraakt en op Seveningen op een rad gezet]

‘hieromme is oir een stucke van oir oor gesneden’ (Stadsarchief Kampen, 00014 Rechterlijk Archief, inv.nr. 1 , folio 217.)
[daarom is een stuk van haar oor gesneden]

Zomaar twee voorbeelden van veroordelingen die in 1480 in de Schepenzaal van het toenmalige raadhuis werden uitgesproken. Tegenwoordig is deze Schepenzaal een van de pronkstukken van het Stedelijk Museum Kampen.

Het oudste gedeelte van het museum, het Oude Raadhuis, dateert oorspronkelijk uit ca. 1350. Kampen was in die tijd een belangrijke stad met handelsprivileges in Holland en het Oostzeegebied. Binnen het handelsnetwerk van de Hanze vervulde de stad een actieve rol. Het is dus niet heel vreemd dat het gebouw is opgetrokken in de Nederrijnse gotiek, de stijl die zo kenmerkend is voor de Duitse Hanzesteden. Vanaf de middeleeuwen was het Oude Raadhuis de plaats waar het stadsbestuur in functie was en vanwaar het zich aan het volk uitte. Er werd namelijk niet alleen vergaderd en recht gesproken. Ook werden besluiten vanaf het bordes aan de inwoners van de stad bekend gemaakt en werden misdadigers getoond. De vonnissen die hier werden geveld varieerden van schadeloosstellingen tot ballingschappen en doodstraffen aan toe.

In 1543 woedde een brand die het Oude Raadhuis in de as legde. Alleen de buitenmuren, de nog steeds bestaande kelderruimte en een deel van de verdieping bleven zwaar gehavend overeind. Mede door de nog altijd aanwezige gietijzeren deur, geschonken door de bisschop van Utrecht na de verovering van de stins Voorst, bleven de in de Schepentoren bewaarde archiefstukken gespaard.

Aan de westelijke gevel van het museum hangen heel opvallend een zestal beelden. De twee linker beelden stellen Karel de Grote en Alexander de Grote voor. Deze hangen er niet toevallig, maar zijn onderdeel van De Negen Besten, negen helden die in de middeleeuwen als voorbeeld voor de mensheid dienden. De vier beelden die daar rechts van hangen stellen de deugden Matigheid, Trouw, Justitia en Charistas voor. Ze functioneerden als spiegel voor het volk. Ze herinnerden de mensen in de middeleeuwen, en nu misschien ook nog wel, hoe je moest leven. De beelden hadden niet alleen een functie voor de inwoners van de stad. Ook verleenden ze macht, gezag en prestige aan het stadsbestuur. Het waren symbolen van macht en gezag en van eerlijke rechtspraak en wijs bestuur.

Hoewel er meer deugden zijn dan de vier die aan het raadhuis van Kampen hangen, is het wel begrijpelijk dat Justitia er hangt. Het gebouw moest symbool staan voor een plaats waar eerlijke rechtspraak plaatsvond, om de vonnissen die hier vanaf de middeleeuwen tot aan de Franse tijd werden uitgesproken te kunnen rechtvaardigen.
In de Schepenzaal kunt u nog altijd symbolen van rechtvaardige rechtspraak zien. Zoals een engel die neerkijkt op de binnentredende schepenen en tegelijkertijd naar een voorstelling van het Laatste Oordeel wijst. Het herinnerde de rechters aan de dag des oordeels waaraan ook zij uiteindelijk onderworpen zouden worden.

Nieuwe Raadhuis

Het Nieuwe Raadhuis is ontstaan uit een cluster van gebouwen bij de stedelijke overheid in gebruik, waaronder bijvoorbeeld de raadskelder, secretariskamer en raadskapel. In de 17de eeuw bestond het uiteindelijk uit twee achter elkaar gelegen bouwmassa's, die na verschillende verbouwingen tot één bouwvolume zouden vergroeien. Een ingrijpende verbouwing van het exterieur in 1830-1831 deed ook het uiterlijke aanzien tot een eenheid worden. De huidige indeling van de begane grond en de eerste verdieping gaat terug op een verbouwing die in 1888 plaats vond. Met name bij het trappenhuis en in de vertrekken op de eerste verdieping is de sfeer van deze verbouwing ook nu nog goed te ervaren. In 1954 werd het gebouw met een extra tweede verdieping verhoogd.

Onze gidsen vertellen u graag meer over deze zaal en de rest van het museum!